Mantarın Zararları ve Zehirlenme
20 Haziran 2024

Mantarın Zararları ve Zehirlenme

Mantarlar, Latince ismini "fungus" kelimesinden almış ökaryotik canlılardır. Çok hücreli olabildikleri gibi tek hücreli de olabilen bu canlılar, şapkalı mantarların halk arasında bilinen genel ismidir. Halk arasında küf mantarı, mildiyö mantarı, kav mantarı, maya mantarı, puf mantarı, şapkalı mantar, pas mantarı gibi çeşitli isimlerle bilinen tüm mantarlar, mantarlar âlemi içerisinde incelenirler. Bu mantar çeşitleri için yer sınırı bulunmadığından dünyanın hemen hemen her yerinde görülebilirler. Nemi çok sevdikleri için nemin çok olduğu yerlerde daha fazla bulunurlar. Tahminlere göre 1-1.5 milyon kadar mantar türü olduğu varsayılmakta, ancak bunların sadece 65-70 bin kadar türü tanımlanmıştır. İnsanların birçoğu mantarı bitki olarak bilmekte; ancak kendi besinlerini üretemedikleri için mantarlar bitki değil, ayrıştırıcı özelliklere sahip organizmalardır.

Mantarların İnsan Hayatı İçin Önemi

Mantarlar, insanlık tarihi açısından çok büyük öneme sahiptirler ve ekosistemin en önemli parçalarından bir tanesidir. Yaklaşık iki milyar yıldır bitki ve hayvansal yapıları çürüterek, bu kalıntıların elementlerini serbest bırakırlar. Orman ekosistemlerinin karbondioksit salınımı mantarlar sayesinde gerçekleşir. Bunun yanı sıra toprağın yapısını bitkilerin gelişimi için uygun hale getirir ve bitkilerin köklerinden karbonhidrat alarak, kendi içlerinde bulunan hifler sayesinde bitkilerin topraktan su çekmelerini sağlarlar.

İnsanların mantarı kullanımı Yontma Taş Devri'ne kadar uzanır. Ancak mantar türleri ile ilgili çalışmaların yaklaşık 250 yıllık bir geçmişi olmasına rağmen, bazı mantar türleri yüzyıllardır bilinmekte ve tüketilmektedir. Özellikle bira üretiminde, şarap yapımında, ekmek hamurunun kabartılmasında sıklıkla kullanılmışlardır. Günlük ihtiyaçların dışında, Meksika halkları bazı mantarları dini ve mitolojik törenlerde, Çinliler ve Kuzey Amerika'nın yerlileri ise tıbbi amaçlarla kullanmışlardır. Tarihsel kayıtlarda şapkalı mantarların pek de iyi olmayan niyetler için kullanıldıkları ortaya çıkmıştır. Bu kayıtlardan en önemlisi VII. Papa Clement ve II. Cladius'un zehirli mantar türü olan Amanita ile zehirlendikleri düşünülmektedir. Ancak bu tip tarihi efsaneler hakkında çeşitli şeyler de söylenmektedir.

Mantarların Üreme Şekilleri

Mantarlar, eşeyli üreme ve eşeysiz üreme olmak üzere iki şekilde ürerler. Her iki üreme esnasında spor meydana getirirler. Bu sporlar hemenium ismi verilen yapılarda meydana gelmektedir. Eşeyli üremeler iki haploid hücresinin birleşmesi sonucu meydana gelir. Toprağa düşen sporlar doğal yollarla (rüzgâr, böcek vs.) etrafa dağılırlar ve toprak içerisinde uzun yıllar yaşayabilirler. Yağan yağmur sonrasında nemlenen toprağın içerisinde bulunan sporların yeşermesi sonucunda da mantarlar meydana gelir. Tek hücreli mantarlar da tomurcuklanarak çoğalırlar. Mantarların yaşam döngülerinde iki safha bulunur:

  • Somatik Safha: Mantarın gelişimini tamamlaması için beslenme ve besinsel ihtiyaçlarını yerine getirdiği safha.
  • Üreme Safhası: Mantarın meydana gelmesi sonucunda sporların üretimi ve somatik yapıların diğer üreme yapılarında en sık kullanıldığı safhadır.
Mantarların insan ve hayvanlarda sebep olduğu hastalıklara mikoz denir. Tropikal bölgeler nem bakımından zengin olduğu için bu tip mikozlara sıklıkla rastlanır. Zehirli mantarlar insanlara sadece yeme sonucunda değil, havaya karışan sporlar sebebiyle de alerji ve astım rahatsızlıklarına neden olabilir.

Mantar türleri hakkındaki yanlış inanç ve düşünceler zehirlenme vakalarını arttırıcı sebepler doğurabilir. Salyangozların zehirli mantar yemediği, ağaçta yetişen mantarların zehirsiz olduğu, kurutulmuş mantarların zehirlemeyi önlediği, mantarı yoğurtla birlikte yemenin zehirlenmeyi önlediği, zehirli mantarların iç kısımlarının koparıldıkça mavileştiği gibi yanlış düşünceler ciddi hastalıklara yol açabilir. Bu yüzden bilmediğiniz ve kulaktan duyma bilgilerle mantar toplayıcılığı yapmamalısınız. Çevrenizde bulunan birçok mantar türü doğadan toplanıp yenebilir ve birçoğunun doğal olması sebebiyle kültür mantarından daha lezzetli olduğu söylenmektedir. Ancak doğadan toplanan mantarların uzman biri tarafından toplanması gerekir ki yanlış bilgiler sizi farkında olmadan zehirlenmeye kadar götürebilir. Farkında olmadan toplanan zehirli mantarın çok az bir kısmı bile ölümcül olabilir. Zehirli mantarları zehirsiz mantarlardan ayıran özel bir durum yoktur, bu tamamen tecrübeye bağlıdır. Zehirli olan ve zehirli olmayan mantar türlerini bir arada görmek mümkündür. Zehirli ve zehirsiz mantarlar birbirine çok benzeyebilir, bunu ancak bir mantar bilimci ayırt edebilir. Mantarların tadı, kokusu, görüntüsü zehirli olup olmadıkları hakkında kesin bilgi vermez; bu tür yanıltıcı özelliklere aldanmamak gerekir.

Mantar Yetiştiriciliği

Amerika, Avrupa, Japonya ve Çin'de gıda olarak yetiştirilen mantarlar, bu bölgelerde endüstriyel hale gelmiştir. Çin'de mantar yetiştiriciliği 600 yıl öncesine dayanır. Avrupa'nın ilk mantar yetiştiriciliği ise 1650'li yıllarda Fransa'da kültür mantarı yetiştiriciliği ile başlamıştır. Mantarlar gelişmek için öncelikle neme, 4-7 arasındaki pH seviyesine ve az miktarda ışığa ihtiyaç duyarlar.

Sizden Gelen Sorular / Yorumlar

İlk soruyu siz sormak istermisiniz?

Soru Sor / Yorum Yap

şifre

Çok Okunanlar

Tırnak Mantarı Lazer Tedavisi

Tırnak Mantarı Lazer Tedavisi

Candida Mantarı Diyeti Listesi

Candida Mantarı Diyeti Listesi

Haber Bülteni

Güncel

Mantar Kremi Kullanımı ve Faydaları Nelerdir?

Mantar Kremi Kullanımı ve Faydaları Nelerdir?

Güncel

Mantar Yetiştiriciliği Nasıl Yapılır?

Mantar Yetiştiriciliği Nasıl Yapılır?

Güncel

Dilde Mantar Belirtileri ve Tedavisi

Dilde Mantar Belirtileri ve Tedavisi